LÊ THÁNH TÔNG VỚI VIỆC DỰNG BIA TIẾN SĨ QUA TRƯNG BÀY “KHƠI NGUỒN ĐẠO HỌC”
Trưng bày “Khơi nguồn đạo học” tại nhà Hậu Đường khu Thái Học sử dụng hơn 300 tài liệu hiện vật tái hiện lại cuộc đời, sự nghiệp và những đóng góp của các danh nhân đã khơi nguồn và phát triển đạo học, góp phần đào tạo và bồi dưỡng nhân tài cho đất nước. Một trong những đóng góp quan trọng đó là việc dựng bia Tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Bức tranh tại khu vực giới thiệu về vua Lê Thánh Tông mô tả lại sự kiện khởi đầu lệ dựng bia Tiến sĩ tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám Thăng Long vào năm 1484.
Lê Thánh Tông là vị hoàng đế uyên bác, tài năng, võ công văn trị. Dưới triều Lê Thánh Tông, giáo dục và khoa cử để chọn nhân tài cho đất nước phát triển thịnh đạt. Để đề cao hiền tài, khuyến học, Lê Thánh Tông còn đặc ban nhiều ấn điển cho những người đỗ đại khoa như: tổ chức lễ xướng danh, ban yến tiệc, mũ áo, cho vinh quy bái tổ… Mùa xuân năm Giáp Thìn niên hiệu Hồng Đức 15 (1484), Lê Thánh Tông ra lệnh dựng bia đá khắc tên những người đỗ Tiến sĩ ở nhà Thái học (Văn Miếu - Quốc Tử Giám) để lưu danh, biểu dương nhân tài của đất nước.
Bức tranh mô tả cảnh các quan cùng nhau triển khai công việc dựng bia, như Thượng thư bộ Lễ Quách Đình Bảo soát lại danh sách, thứ bậc của các Tiến sĩ thi đỗ từ khoa thi năm Nhâm Tuất, niên hiệu Đại Bảo 3 (1442) - Khoa thi Tiến sĩ đầu tiên của triều Lê - đến khoa thi năm Giáp Thìn, niên hiệu Hồng Đức 15 (1484), tất cả 10 khoa thi để ghi vào bia đá; Hàn lâm viện Thừa chỉ Đông các Đại học sĩ Thân Nhân Trung, Hàn lâm viện Thị độc Đông các Hiệu thư Đào Cử... soạn bài ký để khắc vào bia; Quan bộ Công kén thợ giỏi, chọn đá tốt để khắc bia.
Lễ dựng bia chính thức được tổ chức vào ngày 15 tháng 8 năm giáp Thìn (1484). Đây là đợt dựng bia đầu tiên được dựng trong khu vườn trước cửa Đại Thành với nghi thức long trọng, đánh dấu sự khởi đầu của hệ thống bia Tiến sĩ ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám Thăng Long.
LH
